GM Jan-Krzysztof Duda

GM Jan-Krzysztof Duda süper büyükusta seviyesi olarak kabul edilen 2700'ler kulübünün en genç üyelerinden birisi ve Nisan 2022'de 24 yaşına girdi. Güçlü bir satranç geleneği olan Polonya'nın çıkardığı son kuvvetli satranççı ve Chess.com'da Polish_fighter3000 kullanıcı adıyla oynuyor.

Duda 2021 FIDE Dünya Kupasını kazanarak 2022 FIDE Adaylar Turnuvasına katılmaya hak kazandı.

• Erken Yaşamı ve Kariyeri
• Büyükusta
• Yakın Geçmişteki Kariyeri
• Olimpiyatlar
• Şampiyonluk Döngüleri
• Geleceğine Bakış

Erken Yaşamı ve Kariyeri (1998-2013)

Dört yaşında satrancı öğrendikten sonra Duda'nın FIDE Reyting Listesine ilk girişi Ekim 2006'da oldu ve bu noktada 8 yaşında 1834 reytinge ulaştı. İki yıl sonra  10 Yaş Altı Kategorisinde Dünya Yaş Grupları Şampiyonasını kazandı ve böylece FIDE Ustası (FM) unvanını elde etti. Bu sonuç aynı zamanda onun 2000 reyting barajını da aşmasını sağladı.

2010'da 20 yaş altı kategorisi olan Dünya Gençler Şampiyonasında şansını denedi ve yüzde elli skorla oynadı (+4 -4 =5). Aynı zamanda 12 Yaş Altı kategorisinde de oynadı.

Duda 2012'ye 2400 eşiğini geçerek başladı ve yaş grupları yarışmalarında başarılar elde etti: Polonya 18 Yaş Altı Şampiyonu oldu ve Avrupa 14 Yaş Altı Şampiyonasını da kazandı. Bu başarılarının sonucunda uluslararası usta(IM) unvanına kavuştu.

Büyükusta (2013-18)

GM olması çok uzun sürmedi. 2013 Avrupa Bireysel Şampiyonasındaki +3 -2 =5 skoru son büyükusta normunu almasını  sağladı. Bu süreçte "birkaç ikincilik" elde etti: o dönemin en genç ikinci büyükustası (Wei Yi'nin ardından) ve Polonya tarihindeki en genç ikinci büyükusta oldu (Dariusz Swiercz'in ardından).

2014'te Duda, hızlı zaman kontrollerinde de ne kadar güçlü olabileceğini Avrupa Yıldırım Şampiyonasında birinci ve Avrupa Yıldırım Şampiyonasında ikinci olarak gösterdi. 

2015 yılı da standart zaman kontrollerinde mükemmel geçti; çünkü Sevan Gölü Turnuvasında tek başına birinci olurken Dünya Gençler Şampiyonasında eş puanla birinci oldu ve reytingi hızla 2600'ü aştı. 2017 itibariyle 2700 reytinge ulaşmıştı bile.

Yakın Geçmişteki Kariyeri (2018-Günümüz)

2018 yılı Duda'nın kariyeri için pek çok açıdan başarılı bir yıldı. 

Hızlı zaman kontrollerinde, Dünya Yıldırım Şampiyonasında rahatça ikinci olmanın (GM Magnus Carlsen'in yarım puan gerisinde ancak üçüncüyle farkı açmış olarak) yanı sıra Chess.com'un Hızlı Satranç Şampiyonasında yarı finale kaldı. 

Ulusal ölçekte Polonya Şampiyonasını ilk kez kazandı, şampiyonayı 6,5/9 puanla en yakın rakibinin bir puan önünde tamamladı. 

Ve belki de kariyerinin o ana kadarki en özel turnuvasını sekiz oyunculu Dortmund Sparkassen Buluşmasında GM'ler Ian Nepomniachtchi, Anish Giri ve Vladimir Kramnik'le birlikte oynadı. Bu turnuvada 4/7 puanla ikinciliği paylaştı ve düzensiz açılışlar denemekten hiç de çekinmiyordu.

Zirveye yürüyüşünü ertesi yılda sürdürerek Tata Çelik'te ilk kez oynadı (2014'te alt grup olan "Challenger" Turnuvasında oynamıştı ). Burada 2019'da yalnızca 5.5/13 skor yaptı; ancak 2020'de ikinci kez davet edildiğinde yüzde elli yapmayı başardı.

Olimpiyatlar

Duda, Satranç Olimpiyatlarında yavaş yavaş masa yükseldi. 2014'Te üçüncü masada oynadı ilk Olimpiyatında, 2016'da ikinci masada ve 2018'de ise birinci masada oynadı. Bir süre daha orada kalacak gibi görünüyor.

Duda'nın masa sıralamasındaki yükselişi de Polonya takımının artan başarı grafiğiyle örtüştü, 2014'te 15. olan Polonya 2016'da 7., 2018'de ise en güçlü üç satranç ülkesi olan Çin, ABD ve Rusya'nın ardından dördüncü oldu.

Şampiyonluk Döngüleri

Duda dünya şampiyonluğu döngüsüne ilk dalışını henüz IM unvanına sahipken 2013 Dünya Kupasında 110. sıradan giriş yaptı ve burada ilk tur GM Vassily Ivanchuk'a kaybetti. Dört yıl sonra Dünya Kupasına geri döndü; ama bu kez turnuvaya 36. sırada başladı. Tekrar Ivanchuk'a kaybetti; ancak bu kez ikinci tura ulaşmıştı. 

2017'de ve 2018'de gelişimini sürdürdü. 2019'da ise o döneme kadarki en başarılı döngüsünü oynadı. Dünya Kupasında dördüncü tura çıktı ve Grand Prix'de beşinci olarak Hamburg'daki finallere kaldı; ancak burada GM Alexander Grischuk'a kaybetti.

2021'de Duda kendisini aşarak Dünya Kupası'nı kazandı. Finalde Sergey Karjakin'i yenmeden önce yarı finalde eşitlik bozmalarda Carlsen'i devirmeyi başardı.

Geleceğine Bakış

Duda’nın kariyeri ani patlamalardan ziyade düzenli olarak gelişmesiyle dikkat çekti. İstikrarı onu dünya sıralamasının ilk 10'una taşıdı. Bu düzenli ilerleyiş eğer devam ederse 2020'ler onun için iyi geçecektir. 2022 FIDE Adaylar Turnuvasına katılımı tam da bu yönde bir gidişatın işareti olarak görülebilir.

Duda, 2020'lerde Adaylar Turnuvasında düzenli olarak fikstürde yer almak için sağlam şansları olan süper GM'ler arasına görece yeni katılan süper GM'lerden birisi. Bunların arasında GM'ler Alireza Firoujza (19), Wei Yi (23) ve Jefferey Xiong (21) gibi isimler de sayılabilir. Dördü henüz henüz genç yaşta 2700 barajına ulaştılar. Onların arasında Firouzja'dan birkaç ay küçük yaşta Adaylar'a ulaşan ilk isim Duda oldu. Bu oyuncular aynı zamanda oldukça geniş bir coğrafyayı da temsil ederek satranca ayrıca değer katıyorlar. Duda'nın tavanı hangi seviye olursa olsun günümüzün en heyecan verici genç satranççılarından birisi. Kendisiyle Şubat 2020'de Chess.com tarafından yapılan söyleşiyi (İngilizce olarak) buradan okuyabilirsiniz.